ΚΡΟΤΑΦΟΓΝΑΘΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΒΟΥΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΥΤΙΑ 

Αγνή Γιακουμή DDS. MSc

Γναθολόγος

Με τον όρο εμβοή, βούισμα, βουητό στα αυτιά, εννοούμε την αντίληψη κάποιου ήχου κατά την απουσία ενός ηχητικού ερεθίσματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα αλλά περισσότερο μια ενόχληση, που μπορεί να κάνει ανυπόφορη και βασανιστική την καθημερινότητα όσων την εμφανίζουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, οι εμβοές μπορεί να αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης παθολογικής κατάστασης γνωστής ως κροταφογναθικό σύνδρομο.

Τι προκαλεί τις εμβοές;

Οι εμβοές μπορεί να προέρχονται από διαφορετικά μέρη του αυτιού (το έξω, το μέσο ή το έσω ους).  Μπορεί να είναι συνεχείς, διαλείπουσες, ή σφύζουσες, (ακολουθούν δηλαδή τον καρδιακό παλμό), και πολλές φορές συνοδεύουν απώλεια ακοής ή ίλιγγο.
'Ομως οι εμβοές  σε πολλές περιπτώσεις,  μπορεί να αποτελούν σύμπτωμα δυσλειτουργίας της κροταφογναθικής άρθρωσης. Κι αυτό λόγω στενής γειτνίασης της συσκευής του αυτιού (έξω ακουστικός πόρος) με την κροταφογναθική διάρθρωση και κοινής νεύρωσης των περιοχών αυτών από το τρίδυμο νεύρο (ωτοκροταφικό νεύρο: κλάδος του κάτω γναθικού νεύρου) (Εικ. 1,2). Συγκεκριμένα η κροταφογναθική άρθρωση εντοπίζεται ακριβώς μπροστά από την είσοδο του αυτιού (τράγος του αυτιού). Τοποθετώντας τους δείκτες των χεριών στην περιοχή αυτή μπορούμε να αντιληφθούμε την κίνηση της άρθρωσης κατά την εκτέλεση διαφόρων κινήσεων της κάτω γνάθου (άνοιγμα-κλείσιμο στόματος, πλαγιολισθήσεις της γνάθου).

Άλλα πιθανα αίτια εμβοών μπορεί να είναι:

• Συλλογή υγρού πίσω από το τύμπανο, χρόνιες ωτίτιδες, ωτοσκλήρυνση.
• Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και κακώσεις της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
• Σπανιότερα ορισμένες εγκεφαλικές παθήσεις.
• Εκφύλιση του ακουστικού νεύρου, στους ηλικιωμένους.
• Έκθεση σε δυνατούς ήχους και θορύβους.
• Φάρμακα (π.χ ασπιρίνη) και διεγερτικές ουσίες όπως η καφεΐνη και η νικοτίνη μπορεί επίσης να επιτείνουν τις εμβοές.
• Σύνδρομο Meniere.
• Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι εμβοές μπορεί να προκαλούνται από ένα εγκεφαλικό ανεύρυσμα ή ένα ακουστικό νευρίνωμα (όγκο του ακουστικού νεύρου).

Πώς εκτιμώνται οι εμβοές- Διάγνωση του προβλήματος

Αρχικά οι εμβοές οδηγούν τον ασθενή στον ωτορινολαρυγγολόγο, ο οποίος προβαίνει σε μία σειρά εξετάσεων.

Η λήψη ενός καλού ιατρικού ιστορικού, η φυσική εξέταση και μια σειρά εξειδικευμένων διαγνωστικών εξετάσεων μπορούν με ακρίβεια να προσδιορίσουν την προέλευση των εμβοών. Το ακοόγραμμα είναι μια πολύ έγκυρη εξέταση, ενώ σπάνια μπορεί να απαιτηθεί μια μαγνητική τομογραφία του ακουστικού νεύρου (για αποκλεισμό όγκων της περιοχής). Στην περίπτωση που οι ωτορινολαρυγγολογικές εξετάσεις είναι φυσιολογικές, τότε συνήθως γεννάται η υποψία στον ωτορινολαρυγγολόγο ότι μάλλον πρόκειται για δυσλειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης, οπότε ο ασθενής παραπέμπεται στον γναθολόγο.

Πράγματι, η γναθολογική εξέταση των ασθενών αυτών αποκαλύπτει πλήθος αντικειμενικών παθολογικών ευρημάτων, όπως ήχους από τις κροταφογναθικές αρθρώσεις (συνηθέστερα λόγω διαταραχών της θέσεως του διαρθρίου δίσκου- βλέπε σχετικό άρθρο της γναθολόγου στην ιστοσελίδα), ευαισθησία κατά την ψηλάφηση των μυών της στοματοπροσωπικής περιοχής, αποτριβές των επιφανειών των δοντιών, περιορισμό κινήσεων της κάτω γνάθου κ.α. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με θετικά γναθολογικά ευρήματα τρίζουν ή σφίγγουν τα δόντια τους (βρυγμός) ή εμφανίζουν και κάποια άλλη παραλειτουργική δραστηριότητα. Τέτοια είναι η άσκοπη λειτουργία της κάτω γνάθου σε έκκεντρες θέσεις, όπως μάσημα τσίχλας, μονόπλευρη μάσηση φαγητού, δάγκωμα νυχιών ή άλλων σκληρών αντικειμένων, κατανάλωση ξηρών καρπών, έντονες εκφράσεις ή ομιλία, μορφασμοί-δάγκωμα χειλιών, παρειάς. Επίσης, μπορεί να αναφέρουν ποικίλη συμπτωματολόγια από την στοματοπροσωπική περιοχή, όπως πονοκεφάλους πιεστικούς συνήθως στις περιοχές των κροτάφων, μούδιασμα ή "πιάσιμο" στις γνάθους, πόνο στην κροταφογναθική άρθρωση, πόνο στους μύες του προσώπου, κ.α.


Αντιμετώπιση των εμβοών

Από την στιγμή της διάγνωσης κροταφογναθικού συνδρόμου σε ασθενείς με εμβοές, απαιτείται ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος, με τις εμβοές να αποτελούν μέρος ενός συνόλου διαταραχών από το στοματογναθικό σύστημα. Κατά την πορεία της θεραπείας οι εμβοές συνήθως μειώνονται θεαματικά μέχρι εξαλείψεως. Η θεραπεία που ακολουθάται περιλαμβάνει εφαρμογή ενδοστοματικού νάρθηκα σταθεροποίησης, κινησιοθεραπεία, εφαρμογή θερμών επιθεμάτων, φαρμακευτική αγωγή επικουρικά σε κάποιες περιπτώσεις, κ.α. (αναλυτικότερα βλέπε το άρθρο για την θεραπευτική αντιμετώπιση του βρυγμού). 

Εικ. 1,2: Η κροταφογναθική άρθρωση εντοπίζεται ακριβώς μπροστά από το αυτί. Στην στενή αυτή γειτνίαση, σε συνδυασμό με την κοινή νεύρωση των περιοχών από το τρίδυμο νεύρο, συχνά αποδίδεται η παρουσία εμβοών στο κροταφογναθικό σύνδρομο.